Przedszkole w Szerzynach

Wraz z rozpoczęciem nauki w szkole szczególnego znaczenia nabierają umiejętności manualne. Odpowiedni poziom sprawności manualnej w znacznym stopniu warunkuje powodzenie dziecka  w szkole. Sprawności motoryczne są rodzajem bardzo precyzyjnej koordynacji, w której zasadniczą rolę odgrywają mięśnie krótkie. Sprawność dobrze wyuczona przekształca się w nawyk. Po osiągnięciu kontroli nad tzw. motoryką dużą, dziecko jest gotowe do uczenia się sprawności. Każdą sprawność motoryczną trzeba opanowywać osobno, ponieważ różni się ona pod pewnymi względami od pozostałych sprawności, np. trzymanie łyżeczki przy samodzielnym jedzeniu różni się od trzymania kredki przy malowaniu.

Podział sprawności ze względu na ich funkcje:

a) Sprawności samoobsługowe ( samodzielne mycie się, ubieranie )

b) Sprawności społeczne ( dziecko musi być zdolne do współdziałania)

c) Sprawności zabawowe (dziecko musi opanować zabawę np. w piłkę)

d) Sprawności szkolne ( im lepiej dziecko opanuje takie sprawności jak np. pisanie, rysowanie, lepienie tym lepiej będzie przygotowane do zadań szkolnych i osiągnie lepsze rezultaty w nauce).

W miarę rozwoju sprawności wzrasta szybkość, dokładność, siła i oszczędność ruchów. Rozwój układu kostnego oraz rosnąca sprawność drobnych grup mięśniowych wpływają na stopniowe zwiększanie się precyzji manualnej, a także wytrzymałości przy wykonywaniu różnych czynności ruchowych.
Głównym celem ćwiczeń sprawności manualnej jest usprawnianie motoryki rąk, tzn. płynności, elastyczności i precyzji ruchów zwłaszcza mięśni dłoni, palców i nadgarstka, rozwijanie koordynacji wzrokowo – ruchowej niezbędnej przy nauce pisania, kształcenie systematyczności  i wytrwałości w pracy ( np. podczas ćwiczeń grafomotorycznych wykonywanych w liniaturze), harmonizowanie wszystkich funkcji psychomotorycznych przy wyrabianiu odpowiedniej gotowości do nauki. Poprzez systematyczne, stopniowe i przemienne wykonywanie szeregu ćwiczeń, dziecko osiąga taki poziom sprawności manualnej, który pozwala mu dobrze funkcjonować.

Do ćwiczeń sprawności manualnej należą:

Ćwiczenia rozmachowe, których celem jest rozluźnianie napięcia mięśni ramienia i przedramienia:

– zamalowywanie farbami dużych płaszczyzn ruchami poziomymi lub pionowymi z zachowaniem kierunku od strony lewej do prawej, z góry na dół;

– zamalowywanie dużych konturów rysunków

– pogrubianie konturów dużych rysunków i form geometrycznych

– rysowanie dużych form kolistych z zachowaniem kierunku pisania owali  płynnym, ciągłym ruchem

– malowanie dużych form kolistych

Ćwiczenia manualne , których celem jest usprawnianie małych ruchów ręki : dłoni, nadgarstka i palców:

– nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków przez otwory

– zwijanie sznureczka według wzoru

– układanki płaskie ( obrazkowe, geometryczne, klockowe) na wzorze, według wzoru i bez wzoru

– montowanie konstrukcji z gotowych elementów

– modelowanie w plastelinie zaczynając od form prostych typu wałeczki do form bardziej złożonych

– wycinanie z papieru z uwzględnieniem stopnia trudności ( cięcie po linii prostej, falistej, wycinanie form geometrycznych i konturów rysunków)

– wycinanki ( naklejanki z papieru, materiału, wełny)

– wydzieranki- naklejanki

– łamanki papierowe

– stemplowanie

Ćwiczenia graficzne, których celem jest usprawnianie drobnych ruchów ręki ułożonej w pozycji jak przy pisaniu:

– rysowanie wzorów po śladzie

– pogrubianie konturów

– kopiowanie rysunków przez kalkę techniczną

– rysowanie za pomocą szablonów figur geometrycznych i nieskomplikowanych przedmiotów

– zamalowywanie kredkami małych przestrzeni

– kreskowanie – wypełnianie konturów za pomocą równoległych kresek poziomych lub pionowych z zachowaniem kierunków od lewej do prawej i od góry do dołu

– rysowanie szlaczków literopodobnych w liniaturze ( wodzenie po wzorze, kończenie rozpoczętego wzoru, odwzorowywanie)

– rysowanie szlaczków obrazkowych

– dowolne rysunki kredkami świecowymi lub ołówkowymi

Mówiąc o sprawności manualnej i ćwiczeniach usprawniających tę funkcję powinniśmy zwrócić uwagę na nieprawidłowo napięty tonus mięśniowy.

Wśród dzieci z nieprawidłowo napiętym tonusem mięśniowym wyróżniamy dwie grupy :

     1. Dzieci z podwyższonym ( napiętym) tonusem mięśniowym ( zbyt duży nacisk narzędzia- ołówka, kredki ).

Ćwiczenia usprawniające dla tej grupy mają na celu zmniejszenie napięcia mięśni. Oparte powinny być na materiałach miękkich ( wata, suche produkty itp. ).

Przykładowe ćwiczenia : – ugniatanie kuleczek z waty; – rysowanie na wysypanej kaszy, piasku;

– malowanie akwarelą

     2. Dzieci z obniżonym tonusem mięśniowym ( nacisk narzędzia jest zbyt mały- słaby ślad pisma, niedociąganie do linii)

Ćwiczenia usprawniające dla tej grupy mają na celu zwiększenie napięcia mięśni.

Przykładowe ćwiczenia: – uderzanie w twarde podłoże; – kalkowanie; – modelowanie w plastelinie.

Tak więc bardzo ważne jest, przede wszystkim wnikliwe poznanie dziecka i właściwy dobór ćwiczeń usprawniających funkcje manualne. Odpowiedni poziom sprawności manualnej w znacznym stopniu warunkuje powodzenie dziecka w szkole. Jest nieodzownym determinantem opanowania techniki pisania jak również posługiwania się przyborami szkolnymi.